Dyslexie, lees en spellingsproblemen


Een woord = hoe je het uitspreekt, en dus hoe het klinkt. = wat het betekent, en dus welk beeld je er bij hebt, èn = een rijtje symbolen die staan voor klanken. Om het systeem van lezen en spellen onder de knie te krijgen moeten deze 3 facetten van een woord bij elkaar worden gebracht. Dat gaat niet altijd vanzelf. Ik ben gespecialiseerd in lees en spellingsproblemen.



Is het een vertraagde leesontwikkeling of dyslexie?


Bijna alle kinderen beginnen in groep 3 enthousiast aan het proces van Leren lezen, maar voor sommigen is het plezier na 8 weken al flink minder geworden omdat het leren lezen moeilijker is dan verwacht. Is er een probleem? Is het kind gewoon overrompelt door het hoge tempo, is de luistervaardigheid nog onvoldoende? Of is er meer aan de hand?

Het verschil tussen een vertraagde leesontwikkeling en dyslexie is in het begin niet altijd duidelijk te zien. Je zou kunnen zeggen dat het verschil vooral zit  in de hardnekkigheid van het probleem. Een achterstand in lezen of spellen is met extra oefenen en eventueel een goede begeleiding helemaal in te halen, maar dyslexie aan de andere kant, gaat nooit helemaal over. Omkeringen van letters, verwarring rond letters, letters en woorden overslaan en een totaal ander woord lezen dan wat er staat zijn wel echt kenmerken van dyslexie. Dyslexie zit vaak maar niet altijd "in de familie"

Als logopedist-dyslexiespecialist heb ik de ervaring dat je niet met ieder kind op dezelfde manier, met een standaard programma, aan de slag kunt. Daarom hebben we verschillende methodes in huis en kiezen individueel, op basis van de onderzoeksgegevens, welke methode het beste aansluit bij het kind en het leesprobleem. We werken o.a. met Spreekbeeld, Connect en Ralfi, Pravoo, de KweCmethodiek, Bloon, WRTS en, in bepaalde gevallen, een methode waarbij verwarring rond lezen en letters kan worden opgelost met eigen beelden van klei. Daarover meer op tessy donker in beeld.

Voor ieder kind wordt er na een uitgebreid onderzoek een behandelplan op maat gemaakt waarbij we altijd zullen proberen samen te werken met school. In dit behandelplan zijn ook zo nodig het trainen van de executieve functies opgenomen. Bij de begeleiding staan motiveren, stimuleren in een gezellige sfeer centraal. Er moet hard gewerkt worden maar daar zetten we wel een beloning tegenover.


Auditieve training voor groep 2

In Nederland zijn de leesmethodes op scholen veelal gebaseerd op auditieve vaardigheden. Dit betekent dat kinderen primair via het luisteren moeten leren lezen. Wanneer je beschikt over zwakke auditieve vaardigheden, kan het leren lezen problemen geven.  

Het aanvankelijk lezen, de voorbereiding op het leren lezen in groep 3, begint al in groep 2; leren rijmen, woorden leren onderscheiden, lettergrepen horen, hakken en plakken, en letters leren herkennen dienen als voorbereiding op het leren lezen (de leesvoorwaarden). In januari worden de kleuters getoetst en wordt duidelijk welke kinderen de leesvoorwaarden nog niet voldoende beheersen. Zogeheten risico-kinderen. To deze groep behoren kinderen die veel gehoor en/ of  concentratieproblemen hebben, of kinderen die meer visueel dan auditief zijn ingesteld.Dat is een reden om logopedie in te schakelen. Ook risico-kinderen bij wie dyslexie in de familie voorkomt  kunnen geholpen worden met een vroegtijdige aanpak.

Hoe gaan we daar mee aan de slag?

Plezierig, afwisselend en met alle zintuigen. Spelenderwijs gaan we aan de slag met luisteroefeningen. Geluiden leren herkennen en onthouden. Begrippen als eerste middelste laatste, volgorde van klanken, enz. zijn belangrijk. Maar ook liedjes, rijmen, woorden en lettergrepen leren horen, letters herkennen met je gehoor, maar ook met je ogen en je handen. Het koppelen van klanken aan gebaren. de voorbereidende motoriek van het schrijven enz.. Zo zorgen we ervoor dat ze met de juiste basis kunnen beginnen in groep 3.


Leesbegeleiding aanvankelijk lezen; groep 3

Soms maakt een kind een "valse start"in groep 3. Het lezen komt niet goed op gang. Het voelt zich overvallen door het snelle tempo waarmee alle nieuwe letters worden aangeboden. Heeft moeite ze te onthouden.  Misschien verlangt het ook gewoon nog een beetje terug naar de kleuterklas. Er is al snel een achterstand opgelopen.... Het is zaak die achterstand niet te groot te laten worden waardoor uw kind het plezier in school verliest.

De eerste problemen rond het leesproces tekenen zich meestal rond kerst groep 3 af. De meeste groep 3-ers hebben dan de slag van het lezen al wel te pakken. Sommige kinderen hebben ondanks extra oefenen moeite het tempo van de klas te volgen. Problemen rond het aanvankelijk lezen hangen vaak samen met onvoldoende auditieve vaardigheden, koppelen van klanken aan symbolen (de klankletterkoppeling), het onthouden van al die verschillende letters en het leren horen en onthouden van de volgorde van letters (werkgeheugen). Wanneer dit proces stagneert ontstaat er al snel tegenzin en frustratie bij het kind.


Hoe gaan we daar mee aan de slag?

Tijdens een onderzoek achterhalen we de oorzaak van het probleem. Waarom is het lezen zo moeilijk? We werken aan auditieve vaardigheden maar daarnaast gaan we ook de andere zintuigen inschakelen. Het zien van letters, het voelen van letters en het "proeven"van letters, om zo o.a. beter lettervolgorde te leren horen, en een betere klank-letterkoppeling tot stand te brengen. Klank-gebaren, klanken koppelen aan kleuren of zo-nodig zelfs het maken van eigen beelden (van klei) om de letters beter te kunnen onthouden.

Met gerichte extra oefenstof, aansluitend bij de methode van school proberen we zo snel mogelijk weer aansluiting met de klas te krijgen. Verwarring rond klanken weg te nemen. We maken samen met de leerkracht een plan.

Naast oefenen, oefenen, oefenen zijn ook ontspanning, werken aan zelfvertrouwen, plezier enorm belangrijk!


Leesbegeleiding gevorderd lezen; vanaf groep 4

Het aanvankelijk lezen van groep 3 moet in groep 4 overgaan in een geautomatiseerde techniek waarbij woordherkenning vanzelf gaat. Bij kinderen bij wie het lezen moeilijk geautomatiseerd is, blijft de aandacht vooral gericht op technisch lezen en tempo-lezen. Ze lezen nog steeds spellend of -om naar de volgende avi te mogen moet je vooral snel lezen- ze gaan radend lezen. Ze hebben al veel geoefend en het plezier in het lezen is meestal al weg. Aan begrijpend lezen komen ze nog niet toe. Geen wonder dat lezen dan niet leuk is!

Wanneer kinderen in de hogere groepen zitten wordt het lezen als zodanig niet meer geoefend  op school. Zo bestaat er de kans dat kinderen die eerder al wel op voldoende niveau lazen, de vaardigheid weer een beetje kwijtraken. Dit probleem kan soms in de hogere groepen ineens aan het licht komen bij bijvoorbeeld de entree-toetsen in groep 7 of zelfs pas bij de cito van groep 8. Het doorworstelen van grote stukken tekst blijkt een te moeilijke opgave. Het vasthouden van de inhoud; het begrijpend lezen nog moeilijker.

Hoe gaan we daar mee aan de slag?

Naast het verder automatiseren van het vloeiend lezen, gaan we ook vooral aan de slag met de leesattitude. De tegenzin in lezen moet weggenomen worden. Lezen moet leuker worden. De doelstellingen zijn plezierig, rustig, foutloos, en begrijpend lezen. Pas als daaraan is voldaan gaan we aan tempo werken. 

Door eens even het tempo eruit te halen en vooral stil te staan bij de inhoud wordt het lezen leuker; Kies leuke boeken die passen bij je leeftijd en interesse. Kies ze niet te makkelijk. Visualiseren van wat je leest,-> dus begrijpend lezen,-> geeft meer plezier in het lezen,-> waardoor je meer gaat lezen,-> en dus beter gaat lezen.

Mocht er in het begin nog niet de eigen motivatie zijn om te gaan lezen, dan trekt het belonings-systeem je wel over de streep ;-)

 

Spellingsproblemen

Leesproblemen gaan vaak samen met spellingsproblemen. De moeilijkheid zit in de zwakke auditieve vaardigheden, moeite met klank- tekenkoppeling, een zwak werkgeheugen, maar ook de problemen met automatiseren van de spellingsregels.

Hoe gaan we daar mee aan de slag?

In samenwerking met school brengen we het spellingsprobleem in kaart. Is het een luisterprobleem, heeft het met auditief geheugen te maken? Zijn de regels niet duidelijk of niet geautomatiseerd? Nadat het begin-niveau is vastgesteld pikken we daar de draad weer op. De regels worden bij voorkeur met de spellingsmethode van school opnieuw uitgelegd. We werken o.a. met Bloon of WRTS-Retentietraining en tactiele en visuele ondersteuning.
Er wordt in overleg met de leerkracht een plan van aanpak gemaakt.

Wanneer is een leesprobleem dyslexie?

De letterlijke definitie van Dyslexie is:” een hardnekkig probleem bij het leren lezen en/of spellen”. Het gaat dan uiteraard om het woordje  -hardnekkig-.
Het leesprobleem moet ook worden bekeken in het kader van de totale ontwikkeling van het kind. Is er spraken van een bredere problematiek of staat het leesprobleem op zichzelf? Zijn er concentratieproblemen? Hoe presteert het kind op andere vlakken. Hoe is de taalvaardigheid? Hoe is de motoriek? Soms heeft een kind even wat extra tijd en een extra duwtje in de rug nodig. Komt dyslexie in de familie voor?

Kijk ook bij het Steunpunt Dyslexie.

Het initiatief voor een dyslexie-onderzoek wordt soms genomen door een leerkracht. Het onderzoek wordt dan gedaan door de schoolbegeleidingsdienst waarmee de school samenwerkt.

Wanneer u als ouder zelf een dyslexieonderzoek wil aanvragen, dan kan dat natuurlijk ook.

U kunt zo'n onderzoek laten doen bij een orthopedagoog of psycholoog. In deze praktijk werken we graag samen met KNP Praktijk Klinische Neuro- Psychlogie, gevestigd op de High Tech Campus. Dr. Annemaaike Serlier- van den Bergh is gespecialiseerd in leerstijlonderzoek naar o.a. aandacht, geheugen, en sociaal functioneren bij jongeren met AD(H)D, Dyslexie, dyscalculie, NLD, en autisme.

Informeer vooraf of de kosten voor dit onderzoek worden vergoed door uw ziektekostenverzekeraar.